Ten cukier zwalcza próchnicę

Nikt z mojego otoczenia mi nie wierzy, kiedy opowiadam o tym odkryciu.

Ale jest to całkowita prawda, i dlatego zwracam się do Ciebie, Drogi Czytelniku, by podzielić się z Tobą moim entuzjazmem.

Ksylitol

Jest to produkt całkowicie naturalny, który:

• wygląda jak cukier (biały i krystaliczny),
• smakuje jak cukier, jest nawet trochę słodszy. Można więc go stosować mniej; nie ma posmaku, jak większość słodzików,
• a – w przeciwieństwie do stewii, o której pisałem jakiś czas temu, i która ani konsystencją, ani objętością nie przypomina cukru, co utrudnia zastosowanie jej w przepisach kulinarnych – można go stosować zamiast cukru do wypieków.

Ale prawdziwą niespodzianką jest, że „cukier” ten:

• jest skuteczny w walce z cukrzycą: prawie nie podnosi glikemii (poziomu cukru we krwi); jego indeks glikemiczny (IG) wynosi 7 (70 w przypadku cukru stołowego) (maksymalny poziom to 100);
• nie powoduje tycia: zawiera o połowę mniej węglowodanów łatwo przyswajalnych niż cukier;
• zmniejsza ryzyko próchnicy, niszcząc bakterie (Streptococcus mutans), które atakują szkliwo zębowe.

Zbyt piękne, by było prawdziwe?

Tak, dobrze przeczytałeś: to cukier, ale prawie nie podnosi poziomu cukru we krwi, ma niewiele kalorii i zapobiega próchnicy.

Zbyt piękne, by było prawdziwe? Nie, zaraz podam wszystkie szczegóły i odwołania naukowe.

Tym niewiarygodnym produktem jest ksylitol – alkohol cukrowy, otrzymywany z brzozy.

Alkohol, który nie upija

Bądź spokojny, stosując alkohol cukrowy, ksylitol, nie oznacza wcale, że, możesz się upić lub zostać alkoholikiem. Alkohol to substancja chemiczna posiadająca w swojej strukturze grupę hydroksylową – OH (wodorotlenek).

To, co potocznie nazywamy „alkoholem”, jest jego szczególnym rodzajem: to etanol, czyli alkohol etylowy.

Istnieją jednak liczne inne substancje, które posiadają więcej niż jedną grupę hydroksylową, zwane alkoholami polihydroksylowymi lub poliolami, i których działanie w niczym nie przypomina działania alkoholu etylowego.

To właśnie ksylitol (ale także sorbitol i mannitol), zwane „masowymi słodzikami”, gdyż można nimi zastąpić cukier w piekarnictwie, a nawet w cukiernictwie. Nie powinny być mylone ze sztucznymi substancjami słodzącymi, jak cyklamat czy aspartam, ani z naturalnym słodzikiem jak stewia, które mają słodki smak, ale nie są węglowodanami.

W niewielkich ilościach ksylitol znajduje się też w warzywach i owocach. Uważa się go więc za środek naturalny. Natomiast ksylitol dostępny w handlu to przeważnie ekstrakt z kory brzozy, otrzymywany w procesie przetwarzania włókien roślinnych, zwanych ksylanami, na ksylitol.

Ksylitol zapobiega próchnicy

Próchnica powstaje, kiedy szkliwo zębowe atakuje kwas.

Skąd kwas na zębach?

Otóż złe bakterie, które żyją na zębach, zwane Streptococcus mutans, żywią się glukozą i wydalają kwas, są źródłem próchnicy.

Kiedy zasypiasz po przegryzieniu batona lub zjedzeniu czekoladek, a resztki cukru i karmelu masz wszędzie na zębach i pomiędzy nimi, Streptococcus mutans rzuca się na nie. Świętuje przez całą noc, wypełniając się glukozą, rozmnażając się i wydalając mnóstwo kwasu.

Rano, po przebudzeniu, nie spostrzegasz nawet, że Twoje zęby są trochę bardziej delikatne po nocy. Ten proces trwa. Ale w zależności od szczepu bakterii naturalnie obecnych w Twojej jamie ustnej i w zależności od stanu szkliwa zębowego, może pojawić się próchnica.

W lustrze jej nie widać, bo próchnica to nie są ciemne plamy, no, chyba, że w zaawansowanym stadium. Są to białe plamki, które stopniowo zmieniają kolor na brązowy. Jeśli natomiast zaboli Cię ząb i, przyglądając się uważnie, zobaczysz ciemną dziurkę w zębie, to masz naprawdę duży problem. Biegnij do dentysty, choć prawdopodobnie, będzie już za późno i ząb trzeba będzie zatruć lub nawet usunąć.

Możesz wierzyć lub nie, te bakterie, które uwielbiają glukozę, karmią się również ksylitolem, jeśli go im dostarczysz. Różnica polega na tym, że nie potrafią „strawić” ksylitolu (w rzeczywistości nie potrafią dokonać jego fermentacji, bo w taki właśnie sposób bakterie metabolizują cukier). A zatem bakterie, które spożyły ksylitol, nie mogą się go pozbyć, ulegają zatruciu i giną. I tym sposobem liczba Streptoccocus mutans, które nosisz na zębach, może dzięki jedzeniu ksylitolu się zmniejszyć aż o 73%(1).

Ksylitol wzmaga również wytwarzanie śliny, która wymywa bakterie oraz wytwarza w jamie ustnej środowisko zasadowe (przeciwieństwo środowiska kwaśnego), chroniąc w ten sposób szkliwo zębowe, sprzyjając jego mineralizacji i zmniejszając o 30%–80% próchnicę. Zostało to potwierdzone przez liczne badania prowadzone od lat 70. XX w.(2).
W zetknięciu z ksylitolem, obszary nieleczonej próchnicy, w stadium początkowym, a zwłaszcza pojedyncze punkty zaatakowanego szkliwa twardnieją i zyskują odporność(3).

Najnowsze badania nad ksylitolem wskazują, że jego pozytywne oddziaływaie na zęby nie jest ściśle związane ze spożytą ilością(4). Inaczej mówiąc, "im więcej" wcale nie oznacza "tym lepiej". Wykazano, że dzienne spożycie 6.44 g ksylitou przyniosło takie same efekty jak spożycie 10.32 g. Jest to dobra wiadomość, biorąc pod uwagę, że jest to drogi produkt: możesz słodzić nim napoje, dodawać do deserów i używać pasty z ksylitolem.

Daj się przekonać, że życie bez śladu próchnicy jest możliwe.

Życie bez próchnicy jest możliwe

Próchnica to tak naprawdę choroba człowieka nowoczesnego. Wcześniej, u człowieka prehistorycznego, przed nastaniem rolnictwa, które doprowadziło do silnego wzrostu spożycia produktów zbożowych bogatych w węglowodany, jakieś 10 000 lat temu, próchnica nie istniała. Dla przypomnienia, produkty zbożowe wcale nie są słodkie, ale zawierają bardzo dużo skrobi, która jest łańcuchem atomów glukozy (cukru). W kontakcie ze śliną, produkty zbożowe, pieczywo, mąka, makaron zaczynają przekształcać się w glukozę.

Ksylitol działa na cukrzycę

W przeciwieństwie do cukru stołowego (sacharozy), ksylitol trawi się bardzo wolno, i tylko 50% jest wchłaniane do organizmu. Ma więc tylko nieznaczny wpływ na poziom cukru we krwi i wydzielanie insuliny.

Jak już wspomniałem wyżej, indeks glikemiczny ksylitolu wynosi zaledwie 7, co oznacza, że jest jeszcze niższy niż indeks glikemiczny warzyw strączkowych (fasola, soczewica, groch).

Indeks glikemiczny to wskaźnik, według którego klasyfikuje się pokarmy w zależności od wzrostu poziomu cukru we krwi, który wywołują po spożyciu. Im wyższy indeks glikemiczny, tym szybciej wzrasta poziom cukru.

Wzrost poziomu cukru we krwi wywołuje z kolei wydzielanie insuliny, której rolą jest jego obniżenie.

A zatem pokarm o wysokim indeksie glikemicznym wywołuje w ostatecznym rozrachunku spadek poziomu cukru we krwi w związku z działaniem insuliny. Spadek ten wzmaga uczucie głodu i może wywołać atak hipoglikemii. Do substancji o działaniu hiperglikemicznym zalicza się cukier stołowy i białe pieczywo (IG 70). Natomiast wśród pokarmów o niskim indeksie glikemicznym znajdują się płatki owsiane (IG 40), zielona fasola (IG 30), ksylitol (IG 7).

Cukrzycy, którzy mają problemy z wydzielaniem insuliny, powinni szczególnie strzec się pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym. Ksylitol jest doskonałą alternatywą dla cukru. Zmniejsza apetyt i wydzielanie insuliny(5), wspomaga w walce z otyłością, cukrzycą oraz zespółem insulinooporności(6).

Ksylitol zmniejsza ryzyko infekcji u dzieci

Jama ustna, nos i uszy są połączone. Bakterie swobodnie się przemieszczają między nimi i dlatego bakterie z jamy ustnej mogą wywoływać infekcje uszu (zapalenia uszu), częste zwłaszcza u dzieci, u których odległość do przebycia przez bakterie jest dużo mniejsza.

Ale okazuje się, że tak samo jak w przypadku bakterii wywołujących próchnicę, ksylitol może zamorzyć na śmierć również niezwykle groźne Streptococcus pneumoniae(7)! Dzięki czemu aż o 40% zmniejsza się ryzyko wystąpienia zapalenia uszu u dzieci(8).

Ksylitol ma porównywalne działanie na wywołujące infekcje drożdże Candida albicans: uniemożliwia im przedostanie się do jelita, podczas gdy cukier ułatwia im przyklejenie się do ścianek jelita(9).

Może więc również wpłynąć na zmniejszenie spożycia antybiotyków.

Ksylitol jest zdrowy dla kości i skóry

Najczęściej spotykanym w organizmie białkiem jest kolagen, znajdujący się w dużych ilościach w skórze, w kościach oraz w tkance łącznej (tkanka przytrzymująca narządy wewnętrzne na miejscu).

Badania prowadzone na szczurach wskazują, że ksylitol może wzmagać wytwarzanie kolagenu, co z kolei może przeciwdziałać skutkom starzenia się skóry(10) i chronić kości przed osteoporozą (demineralizacją kości)(11).

Uwaga na najlepszego przyjaciela człowieka – psa

Ksylitol jest całkowicie nieszkodliwy dla człowieka, ale nigdy nie dawaj go psu. Jest on tak bardzo niebezpieczny dla psów, że radziłbym Ci, jeśli masz psa, nie przechowywać ksylitolu w domu.

Kiedy pies zje ksylitol, jego organizm błędnie bierze go za glukozę i zaczyna wytwarzać ogromne ilości insuliny, powodując gwałtowny spadek poziomu cukru we krwi, co może prowadzić nawet do śmierci zwierzęcia(12). Ponadto ksylitol ma fatalne skutki dla psiej wątroby(13).

Działanie to objawia się już od 0,1 g ksylitolu na kilogram masy ciała, co oznacza, że pies o wadze 10 kg może umrzeć po spożyciu jednego grama ksylitolu!

Nietolerancja, działania niepożądane

Ogólnie rzecz biorąc, człowiek dobrze toleruje ksylitol, ale u niektórych osób może wywołać proces fermentacji jelitowej, powodując gazy i biegunkę. Jeśli już cierpisz na zespół jelita drażliwego, zachowaj czujność i zaczynaj próbować ksylitol tylko wtedy, gdy masz w pobliżu toaletę.

Jeśli zauważysz najmniejszy problem, rada jest prosta: zmniejsz spożycie, dopóki objawy nie ustąpią, a potem stopniowo zwiększaj dawkę, dając organizmowi więcej czasu na przyzwyczajenie się.

W dłuższej perspektywie spożycie ksylitolu nie stwarza żadnego zagrożenia. Naukowcy obserwowali osoby spożywające 1,5 kg miesięcznie, przy szczytowym spożyciu dochodzącym do 430 g dziennie, i nie stwierdzili żadnych działań niepożądanych(14).

Zapamiętaj:

Jeśli chcesz cokolwiek posłodzić, ksylitol jest doskonałym rozwiązaniem.

Dyskusja o sztucznych słodzikach (takich jak aspartam) prowadzi zawsze do rozstrzygania, czy są szkodliwe, czy nie? Czy powodują nowotwory, czy też nie?

W przypadku ksylitolu jest odwrotnie: zastępuje cukier… ale jednocześnie ma niespodziewanie korzystne działanie na zdrowie!

Nie wywołuje szczytów glikemicznych, niszczy kamień nazębny sprzyjający powstawaniu próchnicy, wzmacnia kości i zapobiega infekcjom bakteryjnym.

Czego chcieć więcej od słodzika?


Źródła:

1) Bahador A, Lesan S, Kashi N. Effect of xylitol on cariogenic and beneficial oral streptococci: a randomized, double-blind crossover trial. Iran J Microbiol. 2012 Jun;4(2):75-81.

2) Mäkinen KK. The rocky road of xylitol to its clinical application. J Dent Res. 2000 Jun; 79(6):1352-5.

3) Mäkinen KK, Mäkinen PL, Pape HR Jr, et al. Stabilisation of rampant caries: polyol gums and arrest of dentine caries in two long-term cohort studies in young subjects. Int Dent J. 1995 Feb;45(1 Suppl 1):93-107.

4) Milgrom P, Ly KA, Roberts MC, et al. Mutans streptococci dose response to xylitol chewing gum. J Dent Res. 2006 Feb;85(2):177-81.

5) Salminen S, Salminen E, Marks V. The effects of xylitol on the secretion of insulin and gastric inhibitory polypeptide in man and rats. Diabetologia. 1982;22(6):480-2.

6) Hassinger W, Sauer G, Cordes U, et al. The effects of equal caloric amounts of xylitol, sucrose and starch on insulin requirements and blood glucose levels in insulin-dependent diabetics. Diabetologia. 1981;21:37-40.

7) Effect of Xylitol on Growth of Streptococcus pneumoniae in the Presence of Fructose and Sorbitol. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC90255/

8) Xylitol chewing gum in prevention of acute otitis media: double blind randomised trial. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2352484/

9) Effect of dietary carbohydrates on the in vitro epithelial adhesion of Candida albicans, Candida tropicalis, and Candida krusei. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10946407

10) Effects of a long-term dietary xylitol supplementation on collagen content and fluorescence of the skin in aged rats. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15832042

11) Increased bone volume and bone mineral content in xylitol-fed aged rats. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11721142

12) Xylitol toxicosis in dogs. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22381181

13) New findings on the effects. http://www.aspcapro.org/sites/pro/files/xylitol.pdf

14) Long-term tolerance of healthy human subjects to high amounts of xylitol and fructose: general and biochemical findings. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/783060